Republika Srbija
PRVO OSNOVNO JAVNO TUŽILAŠTVO U BEOGRADU

Prvo osnovno javno tužilaštvo u Beogradu je prilikom krivičnog gonjenja učinilaca krivičnih dela iz oblasti protiv braka i porodice veliki akcenat stavilo na otkrivanje i dokazivanje postojanja akta psihičkog nasilja kao oblika nasilja. Psihičko nasilje ne podrazumeva primenu nasilja u smislu preduzimanja radnji sa ciljem da se ugrozi telesni integritet, već podrazumeva oblik nasilja gde se i verbalnom pretnjom po život i telo ugrožava spokojstvo člana porodice. U predmetu ovog tužilaštva protiv okrivljenog S. L. nakon što je prekršena izrečena mera  zabrana prilaženja, sastajanja sa određenim licem                                                                                                                                                                                                                                      iz čl. 197. ZKP-a tužilaštvo je predložilo određivanje pritvora, a upravo iz razloga konstantnog upućivanja pretnji oštećenom članu porodice – supruzi i to pretnje smrću. Nakon što je prema okrivljenom određen pritvor,  tužilaštvo je u optužnom predlogu predložilo efektivnu kaznu zatvora u trajanju od deset meseci, iako je lice neosuđivano, imajući u vidu da se radi  o specifičnom profilu ličnosti kod koga je na osnovu psihološkog psihijatrijskog veštačenja ustanovljen emocionalno nestabilan poremećaj ličnosti- impulsivni tip uz zloupotrebu alkohola i poremećaj navika ispoljen ponavljanim epizodama klađenja i kockanja.

U ovom predmetu Prvi osnovni sud u Beogradu je nakon samo dva održana glavna pretresa doneo presudu i okrivljenog oglasio krivim, te ga osudio na efektivnu kaznu zatvora u trajanju od deset meseci koja presuda je potvrđena i od strane Višeg suda u Beogradu.

U predmetu protiv okrivljene D.A. tužilaštvo je podnelo optužni predlog takođe zbog  izvršenja krivičnog dela nasilje u porodici, a u kom predmetu je   posledica izvršenja dela ugroženo spokojstvo oštećene – člana porodice – majke okrivljene i tužilaštvo je u ovom predmetu predložilo kaznu zatvora  i obaveznu meru bezbednosti obavezno lečenje narkomana. I u ovom predmetu sud je pokazao naročitu efikasnost. Predmet jeste bio pritvorski, ali je odluka doneta u veoma kratkom roku, takođe nakon samo održana dva glavna pretresa. Postupanje senzibilisanih sudija i tužilaca, kao i nadležnih policijskih službenika specijalizovanih za nasilje potvrđuje tezu da su učinioci neretko neosuđivana lica, koja naizgled imaju jedan miran porodični život, koja zbog određenih psihofizičkih predispozicija, a u sklopu sa određenim životnim okolnostima ispoljavaju agresiju i to verbalno uz fokusiranost na žrtvu, što vrlo često potvrđuju i ponašanjem dok su u pritvoru, upućivanjem pisama, pesama, akronima žrtvi sa dvosmislenim i simboličnim značenjima. Iniciranje strogih kazni kod ovakvih oblika krivičnih dela jasno šalje poruku javnosti da svaka upućena pretnja koju oštećeni shvata kao ozbiljnu i realnu pretnju može biti strogo sankcionisana i može predstavljati akt nasilja višeg intenziteta i od fizičkog nasilja koje za posledicu ima ugroženi telesni integritet. Ono što naročito naglašavam jeste da kod krivičnog dela nasilje u porodici kada je ugroženo spokojstvo da bi bili ostvareni elementi bića krivičnog dela nije neophodno da kod oštećenog budu dokazane posledice u vidu trajnih duševnih smetnji, već je za ugroženo spokojstvo dovoljan i „nizak stepen“ ugroženog spokojstva, odnosno da je nastupila posledica aktuelnog stanja kao na primer aktuelna anksiozno depresivna stanja.

Važno je napomenuti da određeni model ponašanja učinioca, odnosno preduzimanje određenih radnji ne mora nužno ostaviti iste posledice kod oštećenih. Stepen ugroženosti spokojstva zavisi od strukture ličnosti, uzrasne dobi, relacije sa učiniocem, kao postojanja nekih telesnih, somatskih bolesti kod oštećenih, kao i od toga da li se radi o osobama smanjenog praga tolerancije, emocionalne osetljivosti.

Na dalje, prilikom kvalifikacije krivičnih dela važno je voditi računa o razlici između psihičkog nasilja kao oblika krivičnog dela Nasilje u porodici iz čl. 194. KZ-a  koje se ispoljava upućivanjem pretnji koje su shvaćene kao realne i ozbiljne i gde postoji subjektivni osećaja straha kod oštećenog sa jedne strane i krivičnog dela Proganjanje –član 138a Krivičnog zakonika koje takođe može biti oblik psihičkog nasilja ali se sama radnja sastoji u nastojanju da se sa oštećenim (žrtvom) stupi u kontakt, odnosno ako se neovlašćeno prati, ili se preduzimaju druge radnje u cilju približavanja, kao i pretnja,  gde određene radnje moraju biti preduzete isključivo protivno volji oštećenog i u toku određenog vremenskog perioda, a gde kao posledica ne mora postojati subjektivni osećaj straha.Iz  dosadašnje prakse zaključuje se da su progonitelji uglavnom neosuđivana lica, a krug lica u odnosu na koje se može preduzeti nije ograničen kaou slučaju krivičnog dela Nasilje u porodici , jer se progoniti može i lice sa kojim učinilac nije ni u kakvoj relaciji, niti bračnoj niti emotivnoj niti porodičnoj.